Bruksizm dotyczy 8-20% populacji. Jest terminem określającym nadmierne zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi poprzez tarcie zębów żuchwy i szczęki. Nieświadomie tendencja ta pojawia się w ciągu dnia (często w sytuacjach stresowych), ale, co gorsza, i w nocy, kiedy zupełnie nie ma nad nią kontroli. Problem ten dotyczy głównie osób zestresowanych (np. mających problemy rodzinne, piastujących wysokie i odpowiedzialne stanowiska), ale też może być wynikiem chorób układu nerwowego, takich jak udar mózgu.

Często problem ten jest niezauważalny, aż do momentu gdy dochodzi do ścierania szkliwa (pojawiają się tzw. tarczki wytarcia), obnażenia korzeni zębowych i krwawienia z dziąseł. Innymi objawami są bóle i przerost mięśnia żwacza oraz mięśnia skroniowego, które są nadmiernie napięte. Dodatkowo pojawiają się dolegliwości bólowe karku, głowy i mięśni obręczy barkowej. Niekiedy pojawiają się bóle zębów, szczególnie po nocy. Pojawiające się po pewnym czasie zmiany zwyrodnieniowe w stawach skroniowo-żuchwowych, prowadzą do ograniczenia ruchomości w trakcie rozwarcia szczęki.

Zabieg z użyciem toksyny botulinowej

W trakcie zabiegu ostrzykiwane są nadmiernie napięte mięśnie. Lekarz dobiera ilość pobranego preparatu oraz miejsca poddane zabiegowi. Zabieg jest mało inwazyjny i prawie bezbolesny, aczkolwiek niekiedy lekarze decydują się na zastosowanie znieczulenia miejscowego. Całość trwa około 15 minut. Efekt pojawia się w ciągu 3 do 7 dni i utrzymuje się do 4-6 miesięcy. Po upływie tego czasu zabieg należy wykonać ponownie. Po 2 letniej terapii pacjenci odczuwają wyraźną poprawę, zmniejszenie objawów bólowych oraz redukcję zgrzytania zębami. Efektem ubocznym tej metody jest wizualne wysmuklenie twarzy, która z kwadratowej staje się bardziej owalna.

Przeciwwskazania

• ciąża i karmienie piersią
• nadwrażliwość na składniki preparatu
• zaburzenia krzepnięcia krwi
• zdiagnozowane zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego (miastenia rzekomoporaźna, zespół Eatona Lamberta)
• stwardnienie boczne zanikowe.

Pocenie się jako naturalny proces termoregulacyjny organizmu jest jednym z najważniejszych sposobów utraty ciepła przez organizm. Czasem jednak z różnych powodów aktywność gruczołów potowych ulega rozchwianiu, co prowadzi w efekcie do utrzymującej się nadmiernej potliwości, nazywanej hyperhydrosis. Nadpotliwość to dość powszechny problem – dotyczy ok 2 -3 % populacji, częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Z uwagi na to, że nie istnieją fizjologiczne normy ilości wydzielanego potu zwykle rozpoznanie choroby związanej z nadpotliwością oparte jest na subiektywnym odczuciu człowieka. Osoby z nadmierną potliwością wydzielają pot w ilości znacznie większej niż jest to potrzebne do kontrolowania temperatury ciała. Nadpotliwość utrudnia wykonywanie codziennych czynności i może być przyczyną kłopotliwych sytuacji w życiu zawodowym lub towarzyskim. Rozróżniamy nadmierną potliwość pierwotną niezwiązaną z żadną uchwytną przyczyną medyczną oraz nadpotliwość wtórną, będącą wynikiem różnych chorób przewlekłych takich jak: choroby endokrynologiczne (cukrzyca, nadczynność tarczycy), choroby nowotworowe, gruźlica, choroby neurologiczne czy zaburzenia psychogenne. Przypuszcza się, że połowę przypadków nadmiernej potliwości powodują predyspozycje genetyczne, lecz trudno to zjawisko jednomyślnie oceniać, gdyż dokładne przyczyny nadmiernej potliwości wciąż pozostają do końca nieznane.

OPIS ZABIEGU

Przed zabiegiem lekarz precyzyjnie określa obszar, na którym występuje nadpotliwość. W tym celu wykonuje się test jodowo-skrobiowy (próbę Minora). Określone miejsce jest smarowane jodyną, a następnie obsypywane skrobią – obszary z nadmierną potliwością ulegają zaciemnieniu, wskazując miejsca szczególnie rekomendowane do leczenia.

Zabieg polega na wstrzyknięciu małych objętości (po 0,1-0,2 ml) roztworu botuliny w kilkanaście miejsc oddalonych od siebie o ok 1 cm, pokrywając równomiernie okolicę obu pach, czy dłoni, czy stóp. Zabieg trwa ok. 30 min. i jest praktycznie bezbolesny. W celu zapewnienia pełnego komfortu, pacjentowi przed zabiegiem wykonuje się znieczulenie miejscowe.

Po podaniu do skóry preparatu toksyny botulinowej blokuje on działanie nerwów, które zaopatrują gruczoły wydzielania zewnętrznego przez co dochodzi do zablokowania wydzielania potu. Toksyna zaczyna działać po ok. 72 godz., pełny efekt terapii jest widoczny po 7-14 dniach i utrzymuje się średnio 6-12 miesięcy, a przy kolejnych kuracjach czas działania wydłuża się. Pacjent po zabiegu wraca natychmiast do pracy i codziennej aktywności. Redukcja wydzielania potu wynosi około 80%. Po ustaniu działania preparatu pocenie wraca do stanu przed terapią.

ZALECENIA POZABIEGOWE

Ze względu na znikomą inwazyjność zabiegu niwelowania nadpotliwości powrót do pełni sprawności jest szybki i prosty. Pacjent może powrócić do wykonywania codziennych czynności tuż po zabiegu. Przez dwa tygodnie odradza się nadwyrężać rąk w przypadku, gdy do kuracji poddawane były dłonie oraz unikać podnoszenia znacznych ciężarów powyżej wysokości głowy, gdy miejscem zabiegu były pachy. W okresie pierwszych 2 tygodni unikajmy spożywanie magnezu, który osłabia działanie toksyny botulinowej. Przez dobę po zabiegu unikamy alkoholu. W przypadku stosowania zabiegu na dłonie należy pamiętać, że jakiś czas po zabiegu będzie działać znieczulenie. Warto, zatem przybyć na zabieg z drugą osobą, która w początkowym czasie po zabiegu pomoże nam póki mamy odrętwiałe od znieczulenia dłonie.

PRZECIWSKAZANIA

• zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego (miastenia gravis, zespół Lamberta Eatona)
• nadwrażliwość na składniki preparatu (albuminy ludzkie)
• aktywne infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze
• łuszczyca w fazie zapalnej w miejscu zabiegu
• nowotworowe i przednowotworowe zmiany skórne
• przerwanie ciągłości skóry w miejscu wykonywania zabiegu
• ciąża i okres karmienia piersią
• stany zapalne skóry
• stosowanie następujących leków lub okres do 1 tygodnia od ich odstawienia: aminoglikozydy (streptomycyna, gentamycyna, amikacyna, kanamycyna itp.), aminochinolony (chlorochina, hydroksychlorochina), D-penicylamina (Cuprenil), cyklosporyna, tubokuraryna, pankuronium, galamina, sukcynylocholina, linkomycyna, tetracyklina, polimyksyna.

MOŻLIWE DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

Czasami obserwuje się miejscową bolesność, niewielki świąd ustępujący po kilku godzinach. Po zabiegach leczenia nadpotliwości obserwowano też czasem wyrównawcze pocenie innych okolic ciała mijające zwykle po kilku tygodniach.

Przy leczeniu nadpotliwości dłoni w kilka dni po zabiegu obserwowano przejściowe osłabienie siły mięśniowej, polegające na niemożności odwodzenia, zwłaszcza piątego palca, rzadziej kciuka i wykonania silnego uścisku dłoni. Te drobne objawy uboczne leczenia zupełnie nie przeszkadzały w wykonywaniu codziennych zajęć. Stan taki może okazać się jednak nie do zaakceptowania u osoby wykonującej manualne czynności precyzyjne np. pianisty, chirurga.

Zmarszczki mimiczne pojawiają się już u młodych osób. Z biegiem czasu zagłębienia powstające w wyniku często powtarzanych grymasów twarzy zaczynają się pogłębiać i utrwalać. Stopniowo tworzą się kurze łapki, zmarszczki zdziwienia czy gniewu na czole. Zastosowanie preparatów zawierających toksynę botulinową typu A pozwala na skuteczne i długotrwałe wygładzenie zmarszczek mimicznych oraz – co istotniejsze – pomaga zapobiegać ich powstawaniu.

Efekty zabiegów

Zmarszczki w okolicy zabiegu poddają się korekcji stopniowo. Pierwsze efekty będą widoczne po 2-3 dniach od iniekcji. Pełen efekt działania toksyny czyli brak możliwości zmarszczenia mięśnia, widoczny jest między 10 a 14 dniem po zabiegu. Efekt ten utrzymuje się około 4-6 miesięcy i ustępuje także stopniowo.

Toksyna botulinowa typu A jest naturalnie występującą oczyszczoną neurotoksyną wytwarzaną przez bakterie Clostridium botulinum. Działanie toksyny, podobnie jak innych produktów na bazie toksyny, polega na czasowym blokowaniu mięśni odpowiedzialnych za powstawanie zmarszczek dynamicznych. Kontrolowany paraliż mięśni następuje po serii wstrzyknięć preparatu pod skórę pacjenta. W efekcie spłyceniu ulegają zmarszczki czoła, a także tak zwane "kurze łapki". Medycyna wykorzystuje jej właściwości, aby zminimalizować efekty starzenia się skóry, a także w ramach działań profilaktycznych. Zabiegi z wykorzystaniem toksyny botulinowej typu A są często popularnie nazywane określeniem Botox - od jednego ze stosowanych preparatów. Stosowane preparatów zawierających toksynę botulinową typu A to Azzalure, Botox i Bocouture.

Wskazania do zabiegu i obszar działania

Zabiegom z zastosowaniem toksyny poddają się dorośli pacjenci, którzy nie ukończyli 65 roku życia, a ich intensywna mimika stała się powodem wystąpienia zmarszczek górnej części twarzy. Oprócz spłycenia umiarkowanych i głębokich zmarszczek czoła, linii miedzy brwiami (tzw. "lwia zmarszczka") oraz kurzych łapek, środek jest skuteczny również przy usuwaniu zmarszczek okrężnych szyi, fałdów podbródka i zmarszczek marionetki. Korzystają z niego także osoby posiadające zmarszczki palacza, zmarszczki królicze oraz brukowaną (kamienistą) brodę.

Jak wygląda zabieg, ile trwa i jakie odczucia mu towarzyszą

Sesja polega na szeregu iniekcji środka i trwa do kilkunastu minut. Czas zabiegu zależy od ilości wstrzyknięć i okolicy poddawanej leczeniu. Zabieg nie wymaga znieczulenia, choś w celu zwiększenia komfortu pacjenta obszar zabiegu smaruje się niekiedy kremem znieczulającym.

Efekty utrzymują się około 3-6 miesięcy. Co 6-8 miesięcy można powatarzać terapię, jednak nie częściej niż co 5-6 miesięcy.

Postępowanie po zabiegu

Po samym zabiegu przez około 4 godziny nie należy pochylać głowy, ani kłaść się. Przez 2-3 dni nie powinno się korzystać z basenu czy siłowni, a przez 2 tygodnie należy unikać sauny, solarium i kriokomory oraz intensywnych wysiłków fizycznych. Przez ten okres nie powinno się również opalać, ani wykonywać zabiegów kosmetycznych na twarz. Przez 2 miesiące nie nalezy poddawać się masażom rejonów, w których wstrzyknięto toksynę oraz nie powinno się stosowac na nich preparatów z retinolem.

Przeciwwskazania do zabiegów

Toksyna botulinowa nie może być stosowana u osób ze stwierdzoną nadwrażliwością na którykolwiek z jego składników. Nie można go wykonywać u pacjentów z infekcją w proponowanych miejscach iniekcji, a także chorych na miastenię rzekomoporaźną, zespół Eaton Lamberta oraz stwardnienie boczne zanikowe.